CarelBrendel.nl

De Tweede Kamercommissie voor Veiligheid & Justitie hield vandaag een hoorzitting/ rondetafelgesprek over de buitenlandse financiering van islamitische instellingen. De uitnoding kreeg ik naar aanleiding van mijn eerdere blogs over dit onderwerp. De commissie ging daarnaast in gesprek met Stijn Hoorens, onderzoeker van RAND Europe en schrijver van een rapport over dit onderwerp op verzoek van de Tweede Kamer. De andere sprekers waren Driss Tabghi, woordvoerder van Marokkaanse moskeebezoekers, Yassin Elforkani, woordvoerder van het Contactorgaan Moslim en Overheid, en jongerenwerker Ibrahim Wijbenga.

Voorafgaand aan de hoorzitting kreeg ik het verzoek een gespreksnotitie te schrijven, waarin ik uiteraard veel punten heb opgenomen die ik in eerdere blogs heb vermeld. Hieronder volgt de tekst die ik vooraf had ingezonden.

Geachte commissie,

Hierbij zal ik me kort voorstellen. Mijn naam is Carel Brendel, oud-journalist van Het Parool en Algemeen Dagblad. In 2007 heb ik het boek Het Verraad van Links geschreven over de verhouding tussen sociaal-democratie en religie. Als vervolg daarop ben ik een persoonlijk weblog begonnen waarop ik regelmatig artikelen schrijf over de islam, de politiek en de media.

Als blogger heb ik me verdiept in de bouw door de Moslimbroederschap van de Blauwe Moskee in Amsterdam-Slotervaart, die werd gefinancierd vanuit het Midden-Oosten, voor een klein deel vanuit Qatar en voor het grootste deel vanuit Koeweit. Tijdens dat onderzoek kwam ik enkele zaken tegen die ik graag met de commissie deel.

Over de Moslimbroederschap (MB) zal ik kort zijn. Het is een internationale politiek-religieuze beweging die streeft naar de terugkeer van een islamitisch kalifaat. De MB is actief in tientallen landen in verschillende vormen. De terreurbeweging Hamas is er een onderdeel van, de zich constructief opstellende Tunesische regeringspartij Ennahda, de Amerikaanse islamlobbygroep CAIR, maar ook kleine moskeekoepels in Finland of België. In het Westen heeft de beweging gekozen voor een vreedzame beïnvloeding van politiek en samenleving.

In Nederland is de beweging relatief klein vergeleken met omringende landen als Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië. Volgens de meest recente AIVD-rapporten is er geen directe dreiging. Wel bestaan er zorgen dat het streven van de MB op de langere termijn ten koste kan gaan van de democratische rechtsorde. Ik verwijs naar het AIVD-rapport Radicale Dawa in Verandering (2007) en de Kamerbrief van minister Donner (2011).

Buitenlandse financiering voor moskeeën van de Moslimbroederschap gebeurde de afgelopen jaren vooral via twee organisaties. De Al-Maktoum Foundation uit Dubai, die de Essalam Moskee in Rotterdam heeft betaald. En Europe Trust Nederland (ETN), dat twee islamitische centra met geld uit Koeweit heeft gefinancierd. Daarnaast werden vanuit Koeweit diverse activiteiten van de Nederlandse MB ondersteund. Het gaat dus om meer dan alleen de Blauwe Moskee in Amsterdam, die regelmatig in het nieuws was.

ETN kan worden beschouwd als de lokale vastgoedorganisatie van de MB. De Nederlandse stichting is in 2006 opgericht door Yahia Bouyafa, voorzitter van de Federatie van Islamitische Organisaties in Nederland (FION), die lange tijd de Nederlandse afdeling van de Europese MB was. Bouyafa was tevens woordvoerder van de Contact Groep Islam. Hij vertrok in 2011 bij ETN na interne conflicten. In 2010 droeg hij het voorzitterschap over aan Yassin Elforkani, de huidige woordvoerder van het Contactorgaan Moslims en Overheid. In dat jaar kwam ook Jacob van der Blom, oprichter van OntdekIslam en voorzitter van het Landelijk Platform Nieuwe Moslims (LPNM) erbij. Elforkani vertrok in november 2013. Voorzitter is nu Mutlaq Alqarawi, een inmiddels gepensioneerde ambtenaar van het ministerie van religieuze zaken in Koeweit. Van der Blom is secretaris.

Europe Trust in Birmingham, een instelling die nauw verbonden is met de Europese MB, houdt toezicht op de stichtingen in diverse landen. Directeur Ahmed al-Rawi bijvoorbeeld was in 2008 aanwezig bij het tekenen van het contract voor de bouw van de Blauwe Moskee.

Volgens de eerste berichten zou deze moskee betaald worden vanuit Qatar. Bouyafa was eerst vaag over de geldschieter, later meldde hij dat de Qatar Foundation de moskee zou betalen. Uiteindelijk is de bouw vooral gefinancierd vanuit Koeweit. Volgens een factsheet van de Blauwe Moskee kwam er vier ton uit Qatar en 2,3 miljoen euro via het ministerie van religieuze zaken in Koeweit.

Kort na de opening van de Blauwe Moskee was er een uitzending van de Koeweitse televise. Daarin bedankte Elforkani drie personen uit Koeweit, eerder genoemde Alqarawi, de bouwondernemer Abdulmuhsen al-Kharafi, en tenslotte Ahmad al-Falah, bestuurslid van de Social Reform Society, de Koeweitse MB. Ik zeg steeds “vanuit” Koeweit, omdat het ministerie vooral toezicht hield en het geld afkomstig is van de rijke ondernemer en de contacten zijn gelegd via Al-Falah.

Minder bekend is dat ook een islamitisch centrum in Den Haag vanuit Koeweit is gefinancierd. Dat centrum werd eveneens vernoemd naar een lid van de Al-Kharafi familie. Bij de opening waren ook Al-Falah en de ambassadeur van Koeweit aanwezig. Het centrum wordt gebruikt door de Stichting Sociaal Cultureel Centrum Nederland (SSCCN), onder leiding van Kamis Gacha, voormalig penningmeester van ETN.

ETN kocht vorig jaar nog een derde pand aan de Kerdijkstraat in Rotterdam, dat nu door OntdekIslam in gebruik is als Centrum De Middenweg. Op dit adres is nu ETN gevestigd. Het is mij niet bekend of deze aankoop (bijna zes ton) ook vanuit het Midden-Oosten is gefinancierd.

SSCCN stichtte in 2013 een tweede moskee in Rotterdam-Delfshaven met 0,5 miljoen euro steun van de Islamic Development Bank uit Saoedi-Arabië.

In twee blogs heb ik verder diverse voorbeelden genoemd van steun vanuit Koeweit voor bekeerlingendagen en jeugdkampen, georganiseerd door o.a. LPNM, FION, Blauwe Moskee, SSCCN en OntdekIslam. Zo werd in 2013 een jeugdkamp van SSCCN, OntdekIslam en Blauwe Moskee gesponsord door het Koeweitse ministerie van religieuze zaken en door the World Association of Muslim Youth, een Saoedische organisatie van de MB.

De Al-Maktoum Foundation is de geldschieter van Essalam, maar ook van het Islamic Cultural Centre of Ireland (ICCI). Directeur van ICCI is tevens Essalam-bestuurder Nooh al-Kaddo. In Dublin zetelt ook de European Council for Fatwa and Research, een groep islamgeleerden onder Yusuf al-Qaradawi die regels uitvaardigt en adviezen geeft aan Europese moslims. Van der Blom werd afgelopen najaar aangesteld voor de dagelijkse leiding van Essalam. Meer achtergronden over Al-Maktoum, ICCI en de MB vindt u in een rapport van MB-kenner Steven Merley.

Op dit moment spreekt de Moslimbroederschap zich krachtig uit tegen de Islamitische Staat. Maar dat gebeurt niet omdat zij principieel tegen een kalifaat is, maar vooral vanwege de werkwijze van ISIS.

We hebben op dit moment een stevige discussie over haatpredikers. In dit verband wil ik melden dat in voorgaande jaren een aantal zeer omstreden predikers is langs geweest in door mij genoemde moskeeën. Ik denk aan Haitham al-Haddad en Khalid Yasin, maar ook aan de Egyptenaar Mahmoud al Masri, die later werd geweerd in Frankrijk vanwege zijn tv-preken waarin hij Joden voor apen en varkens uitschold.

Het is niet aan mij om te bepalen wie de overheid als gesprekspartners uitkiest. Het lijkt me daarentegen wel van belang dat men weet met wie men aan tafel zit.

Bijlagen:

Radicale dawa in verandering (2007)

Kamerbrief minister Donner (2011)

Topman Europese Moslimbroederschap stond aan wieg van Blauwe Moskee in Slotervaart

Uitzending Koeweitse televisie kort na de opening van de Blauwe Moskee

Inauguration of Mohd al-Kharafi center in Holland

De Koeweit-connectie van de Nederlandse Moslimbroeders

De Koeweit-connectie van de Nederlandse Moslimbroeders, deel 2

Vier misverstanden over Koeweit, de Blauwe Moskee en de Moslimbroeders

Saoedische club medesponsor van jeugdkamp Nederlandse Moslimbroeders

Nieuw centrum promoot islam in Rotterdam

The Muslim Brotherhood in Ireland (pdf)