CarelBrendel.nl

De Essalam Moskee is geen groot haatpaleis. Factchecker Christian Jongeneel van de Stellingchecker* kon deze week moeilijk een andere conclusie trekken na de uitlatingen van Jan Roos in De Telegraaf.

VNL-lijsttrekker Roos had zich laten strikken voor een islamdebat in de Essalam, georganiseerd door de Rotterdamse moskeekoepel SPIOR met subsidie van Stichting Democratie en Media. Op advies van Tanya Hoogwerf, nummer 4 op de VNL-lijst en tevens raadslid voor Leefbaar Rotterdam, haakte Roos echter af.

Tegenover De Telegraaf motiveerde Roos zijn afzegging als volgt: “Ik hoopte eindelijk eens op een normale manier in gesprek te kunnen gaan met elkaar, maar nu blijkt deze moskee ook een plek waar imams staan te gillen over dat homoseksualiteit een ziekte is. Ze werken bovendien samen met het moslimbroederschap en er is enorme jodenhaat. Het is een groot haatpaleis en ik ga dat soort haatpaleizen niet legitimeren met een bezoek.”

Roos deed in deze alinea twee beweringen die hij niet kan hardmaken. Allereerst over het gillen van imams. Roos doelde op de opvattingen over homoseksualiteit van Essalam-imam Azzedine Karrat. Voor zover mij bekend gilde Karrat niet op de preekstoel van de moskee, maar vertelde hij kalm en bedaard over zijn bezwaren tegen homoseksualiteit in het programma Nieuwsuur naar aanleiding van de Gaypride. Karrat was na afloop — waarschijnlijk terecht – boos omdat er in zijn verhaal was geknipt.

Naar aanleiding van dit incident schreef ik: “Na de uitzending kreeg Karrat her en der het label ‘haatimam’ opgeplakt, maar dat vind ik niet fair. Karrat riep niet op tot geweld. In feite verschilt zijn standpunt over homo’s niet van de opvattingen van orthodox joodse of christelijke voorgangers. Alleen zullen reformatorische dominees met dergelijke ideeën niet zo snel worden geprezen als ‘bruggenbouwers’, noch zullen burgemeesters als Ahmed Aboutaleb de deur plat lopen bij kerken van de Gereformeerde Gemeente.”

Onderbouwing leverde Roos evenmin voor zijn bewering dat er “een enorme Jodenhaat” zou heersen binnen de Essalam Moskee. Er zijn mij geen gevallen bekend waaruit zou blijken dat Karrat of andere sprekers zich te buiten zijn gegaan aan antisemitisme. In november 2014 besteedde Karrat in een grotendeels Nederlandstalige preek aandacht aan “De zaak van Al-Aqsa”, ofwel het Israëlisch-Palestijnse conflict. Zijn toespraak paste geheel in het politiek-religieuze verhaal van de Moslimbroederschap. Karrat liet zich echter niet in antisemitische termen over de kwestie uit. Evenmin riep hij op tot geweld. Gillen deed hij ook niet. Kortom, Roos probeerde een punt te maken op grond van verkeerde argumenten.

Op één belangrijk punt heeft Roos wel gelijk. De Essalam Moskee werkt inderdaad samen met de Moslimbroeders. Juist dit punt wordt niet weerlegd door Jongeneel, die ook mijn blogs heeft geraadpleegd. In zijn factcheck maakt Jongeneel er zich juist van af. Hij schrijft: “Brendel neemt vooral een band waar tussen de moskee en de Moslimbroederschap een politiek-religieuze organisatie met een ambigue relatie ten aanzien van geweld. Het voert wat te ver om al Brendels posts langs te lopen, dus laten we ons concentreren op deze, waarin Brendel laat zien dat imam Karrat aanwezig was op een Europese vergadering van een aan de Broederschap verwante organisatie. Enkele andere aanwezigen waren duidelijk minder verlicht (zoals die Mauretaanse (sic) prediker die vond dat slaan binnen het huwelijk moest kunnen) en je moet zeker niet uitsluiten dat sommigen banden met terreurgroepen onderhouden.”

Met andere woorden, Jongeneel raffelt zijn werk af. De zaak precies uitzoeken vindt de factchecker te ver voeren. In plaats van meer artikelen te lezen, of bij andere auteurs na te gaan of er een band bestaat tussen de Essalam Moskee en de Moslimbroederschap, volstaat hij met één blog waaruit hij zonder achtergrondinformatie te geven de onschuldigste krenten plukt.

Jongeneel bevestigt dat Karrat in oktober 2016 aanwezig was “op een Europese vergadering van een aan de Broederschap verwante organisatie”. Hij vertelt niet dat het ging om de jaarvergadering van de door Yusuf al-Qaradawi voorgezeten European Council for Fatwa and Research (ECFR), in 1997 in het leven geroepen door de Federation of Islamic Organisations in Europe (FIOE), volgens de AIVD en oud-minister Donner de Europese organisatie van de Moslimbroederschap, en voornamelijk samengesteld uit geestelijken van deze beweging. Stel dat ik een bezoek breng aan de afdeling Amsterdam van GroenLinks, schrijft Jongeneel dan dat ik aanwezig was “op een Amsterdamse vergadering van een aan GroenLinks verwante organisatie?”

Karrat bezocht voor de tweede keer een ECFR-vergadering. In 2014 hield hij daar een voordracht. Karrat ging toen op de foto met Qaradawi en met ECFR-algemeen secretaris Hussein Halawa, imam van het Islamic Cultural Centre Ireland (ICCI), tevens het hoofdkwartier van de ECFR. Zowel ICCI als Essalam zijn gefinancierd door de Al-Maktoum Foundation uit Dubai, die volgens diverse bronnen een steunpilaar is van de Moslimbroederschap in Europa.

Daar bestaan gedegen rapporten en documentaires over, onder meer van de door Nederlandse mainstream media als expert erkende Lorenzo Vidino, Moslimbroeder-kenner Steven Merley (pdf) en de Ierse staatstelevisie (deel 1 en deel 2). Merley bijvoorbeeld gaat uitvoerig in op de rol van ICCI-directeur en Essalam-bestuurder Nooh al Kaddo, die deel uitmaakt van diverse organisaties van de Europese Moslimbroeders, zoals de FIOE en de vastgoedpoot Europe Trust. De Maktoum-familie geldt als een van de financiers van FIOE en Europe Trust.

Stellingchecker Jongeneel vermeldt evenmin dat Essalam-directeur Jacob van der Blom diverse functies vervult of heeft vervuld in organisaties van de Moslimbroeders. In een blog over “Nieuwsuur-moskee” De Middenweg somde ik ze op. Een kleine greep: bestuurslid van Europe Trust Nederland, bestuurslid van De Blauwe Moskee, oprichter van De Middenweg, voorzitter van het Landelijk Platform Nieuwe Moslims, dat bekeerlingen stuurde naar Moslimbroeder-bijeenkomsten in Koeweit, Egypte en Tunesië, bestuurslid (nog steeds of opnieuw) van de Federatie van Islamitische Organisaties in Nederland (FION, tot 2011 de Nederlandse tak van de FIOE), (voormalig) trustee van de Native European Muslims Assembly (NEMA), eveneens verbonden aan de FIOE. Er is dus genoeg materiaal om te staven dat Essalam samenwerkt of zelfs onderdeel is van de Moslimbroederschap.

Opvallend is ook dat stellingchecker Jongeneel het begrip “guilt by association” verkeerd gebruikt. Guilt by association is dat je toevallig in de buurt van iemand loopt die je niet of nauwelijks kent en daardoor met hem in verband wordt gebracht. Je bent bijvoorbeeld lijsttrekker van D66, je gaat nietsvermoedend naar een manifestatie tegen Trump op het Malieveld, en iemand fotoshopt je vervolgens in een demonstratie van moslimfanaten omdat er een activist van Hamas op dezelfde betoging rondloopt. Karrat echter associeert zichzelf vrijwillig met “minder verlichte” leden van de ECFR, een club uit zijn eigen politiek-religieuze beweging; een club die bovendien zijn hoofdkwartier heeft in een zustermoskee van Essalam in Dublin.

Is Essalam dan toch, zoals Roos stelde, een “haatpaleis” vanwege de contacten met de Moslimbroeders? Ik vind van niet. De Moslimbroederschap is een diverse beweging die actief is in tientallen landen. Op de ene plek (Israël/Palestina) voert ze jihad, ergens anders (zie dit recente rapport over de Global Anti Aggression Campaign) werkt ze samen met radicale salafisten, sommige prominente leden verkondigen dat Joden matses maken van kinderbloed. Maar in Nederland houdt de relatief kleine beweging zich vooral bezig met dawah: verkondiging van de islam, het herislamiseren van “afgedwaalde” moslims, en politieke lobby om deze doelen mogelijk te maken.

Er is alle reden om niet blij te zijn met deze activiteiten. Ik begrijp niet dat — zoals Jongeneel meldt — allerlei naïeve dominees zo ingenomen zijn met de Essalam Moskee. Maar geweldloze dawah maakt van een moskee nog geen “haatpaleis”. Ondanks alle bezwaren tegen zijn halve werk zeg ik samen met Jongeneel: “We beoordelen de uitspraak van Jan Roos daarom als onwaar.”

* De Stelingchecker is een initiatief van de websites Sargasso en Republiek Allochtonië en ontving startsubsidies van Stichting Democratie en Media (30.000 euro) en het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek (5.000 euro).