CarelBrendel.nl

“See you in court,” zeggen ze in Amerikaanse series. De kemphanen in het conflict rond de Essalam Moskee zagen elkaar op woensdag 20 mei in de Rotterdamse rechtbank. Nee, niet een shariatribunaal, maar een Westerse rechter moet de moskeeruzie beslechten.

De rechtszaak is het voorlopige hoogtepunt (of dieptepunt) in een al maanden durende strijd tussen een groep Marokkaanse gelovigen, aangevoerd door Essalam-vice-voorzitter Abderrazak Boutaher, en de Al-Maktoum Stichting uit Dubai, de Golfstaat van waaruit de bouw en de exploitatie van de moskee worden gefinancierd.

Deze stichting leverde drie van de vijf bestuursleden. Voorzitter Hussain Alsayegh komt uit Dubai, een van de Verenigde Arabische Emiraten. Uit deze oliestaat komt ook Mohammad Bin Ghannam. Een centrale rol wordt verder toegeschreven aan de in Irak geboren Nooh al-Kaddo, directeur van het eveneens door Al-Maktoum gefinancierde Islamic Cultural Centre of Ireland (ICCI).

Boutaher heeft de drie “Arabieren” uitgeschreven bij het Handelsregister. Het trio bestrijdt de rechtmatigheid van deze maatregel en heeft op zijn beurt Boutaher ontslagen. De rechter moet nu uitmaken welke partij gelijk heeft.

Het gerommel begon in februari van dit jaar. Het (papieren) AD meldde, dat Marokkaanse moskeebezoekers vreesden dat “de Arabische geldschieters uit de Emiraten de macht willen overnemen”. Die macht hadden de financiers overigens al vanaf maart 2000, toen ze besloten om de bouw van de Essalam Moskee te betalen. De opposanten concludeerden echter op grond van berichten over een voorgenomen statutenwijziging dat de Arabische geldschieters kennelijk de macht nog meer gingen overnemen.

Het conflict heeft zich na ruim vier maanden tot een heuse soap ontwikkeld. Er zijn een aantal frappante overeenkomsten met een andere moskeeserie, de strijd om de Blauwe Moskee in de Amsterdamse wijk Slotervaart.

1. Strijd tussen “oprichters” en “geldschieters”.

Beide moskeeën kregen hulp uit het Midden-Oosten toen lokale initiatieven vastliepen door tekort aan geld. In Amsterdam kwam de hulp eerst uit Qatar en later vooral uit Koeweit, in Rotterdam uit Dubai. In de Blauwe Moskee toonde de eerste gangmaker Mohammed Taimounti zich teleurgesteld over wat hij beschouwde als de geringe rol van de buurtbewoners.

Tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer werd gezegd dat lokale moskeeplannen worden gekaapt door buitenlandse financiers. Maar hier geldt ook: hoe meer mega een moskeeplan is, hoe groter de kans is dat de bouw en exploitatie niet lukken zonder suikeroom uit de Golf.

2. Bemoeienis van de Moslimbroeders

Met beide projecten is er bemoeienis van de Moslimbroeders. De Blauwe Moskee kwam er dankzij de FION en Europe Trust Nederland, gesteund door de min of meer overkoepelende in Engeland gevestigde Europe Trust en de Koeweitse Social Reform Society. De Essalam Moskee is gebouwd met steun van de Al-Maktoum familie uit Dubai, die in Dublin een groot centrum (pdf) heeft gebouwd voor de Moslimbroeders. Essalam-bestuurder Al-Kaddo zetelt in Dublin. Hij speelt of speelde eveneens een rol in Europe Trust, dat in vroegere tijden (toen de oliesjeiks nog niet bang waren voor de Moslimbroeders) op genereuze steun uit Dubai kon rekenen.

3. Oppositie tegen bekeerling Jacob van der Blom

In beide moskeeën richt de oppositie zich tegen bekeerling Jacob van der Blom, oprichter van het webforum OntdekIslam en voorman van het Landelijk Platform Nieuwe Moslims. Hij kreeg in Amsterdam bijvoorbeeld kritiek omdat hij veel bezig is met dawah, het uitdragen van de islam en het bekeren van niet-moslims, terwijl de Marokkaanse achterban de moskee eerder ziet als een trefpunt voor de eigen gemeenschap.

Maar het lijkt er ook op dat Marokkaanse gelovigen niet kunnen verkroppen dat de leiding van een moskee in handen is van een autochtone Nederlander. Het gevoel dat een autochtoon geen echte moslim kan zijn wordt treffend uitgebeeld in een aflevering van de Britse comedy Citizen Khan.

4. Opportunisme

In beide moskeeruzies was er agitatie tegen fundamentalistische invloeden uit het Midden-Oosten, maar het ging net zo goed over de invulling van personele functies, kort gezegd om geld en baantjes. In Amsterdam-Slotervaart bijvoorbeeld ijverde petitieleider Taimounti voor meer buurtinvloed, maar daarnaast eiste hij een terugkeer van de na een conflict vertrokken IJsselsteiner en FION-voorzitter Yahia Bouyafa, onder wie het bouwproject juist in handen van de Moslimbroeders was geraakt.

In Rotterdam heeft Essalam-vice-voorzitter Boutaher zich aan het hoofd van de lokalo’s gesteld. In 2008 was hij als voorman van “Team-Dubai” zelf nog het mikpunt van boze Rotterdamse gelovigen. Erg consequent is het niet allemaal.

5. Actie bij de Kamer van Koophandel

In de zomer van 2013 pleegde Bouyafa een papieren staatsgreep bij de Blauwe Moskee door zijn tegenstanders uit te schrijven bij de Kamer van Koophandel en de zetel van Europe Trust Nederland over te brengen naar IJsselstein. De wijzigingen werden snel teruggedraaid omdat de doorgegeven wijzigingen niet werden onderbouwd door een bestuursbesluit. Europe Trust Nederland zit gewoon weer in Rotterdam, op hetzelfde adres als de “Nieuwsuur Moskee”.

Het lijkt erop dat Boutaher de zelfde truc heeft toegepast, al beriep hij zich tijdens het kort geding op toestemming hiervoor van de andere bestuursleden. Maar in de rechtszaal bleek niets van die goedkeuring. Het kort geding tegen de wijziging is namens drie van de vijf bestuurders aangespannen.

Ik ben beslist geen fan van de dawah-beweging van Van der Blom, maar ik vermoed dat de “Arabieren” die hem bij Essalam hebben benoemd, het kort geding glansrijk gaan winnen.