CarelBrendel.nl

Een eerste versie van dit blog verscheen op 20 februari. Ik heb het op 28 februari herschreven in verband met de op het eerste gezicht slordige NRC-berichtgeving over deze kwestie.

Met aanvulling: NRC bestrijdt verkapte rectificatie

‘Slotervaart in geweer tegen radicale moskee’. Onder deze opvallende kop schonk NRC op 20 februari voor het eerst aandacht aan de moskee van de Moslimbroederschap in de Amsterdamse stadswijk Slotervaart. Buurtbewoners, aldus de krant, hadden namelijk een petitie met 350 handtekeningen aangeboden aan de ambassadeur van Koeweit. Zij zouden verontrust zijn over het optreden van radicale predikers in het Kuwaitisch Centrum voor Cultuur en Educatie, beter bekend als de Blauwe Moskee. Op de kansel stonden bijvoorbeeld Khalid Yasin (foto) en sjeik Haitham al-Haddad, beiden enthousiast voorstander van shariastrafrecht, mits toegepast in een islamitisch land. Een dag later schreef NRC opnieuw over de petitie, maar nu lag opeens de nadruk op klachten dat de buurtbewoners zouden worden uitgesloten van de gang van zaken in de moskee. Het tweede bericht, zo liet moskeebestuurder Jacob van der Blom mij weten, kwam in feite neer op een rectificatie van het eerste stuk. Voor mij reden om een vriendelijke e-mail te sturen naar de hoofdredactie van de ‘kwaliteitskrant’ met de vraag of dit het geval was. Een antwoord heb ik niet gekregen (Nu wel, zie aanvulling). Inmiddels heb ik wel de petitie en een vertaling ervan in bezit. Van der Blom heeft gelijk. Er was wel een petitie over de Blauwe Moskee, maar die ging niet over radicale predikers. Of anders gezegd: er komen wel radicale predikers naar de moskee, maar daar ging die petitie niet over.

Het islamitisch centrum in Slotervaart is, zoals ik in diverse blogs heb gemeld, gefinancierd vanuit de oliestaat Koeweit. De Europese Moslimbroederschap was bij de oprichting betrokken via een van haar topmannen, de in Engeland wonende Ahmed al-Rawi. Eigenaar is de Stichting Europe Trust Nederland, die sinds 1 januari 2010 onder leiding staat van imam Yassin Elforkani. Als moskeevoorzitter is hij de opvolger van Yahia Bouyafa, een van de grondleggers van de Moslimbroederschap in Nederland.

De Blauwe Moskee fungeert sinds de opening als een soort thuisbasis van Stichting OntdekIslam en het Landelijk Platform Nieuwe Moslims (LPNM). Zij vormen de kern van de Nederlandse dawa-beweging (dawa = uitnodiging, de islamitische tegenhanger van missie en zending). Het gaat om een samenwerkingsverband van orthodoxe soennitische moslims (salafisten, Moslimbroeders en anderen), die de islam verkondigen onder in Nederland geboren en getogen jongeren. De beweging krijgt steun uit Koeweit, waar onder meer workshops voor Europese bekeerlingen worden georganiseerd. Op bovengenoemde blogs link ik naar diverse berichten daarover uit Koeweit, onder meer van het nationaal persbureau Kuna.

In het eerste, wat betreft de aanleiding onjuiste NRC-bericht (zie aanvulling) werd niet duidelijk uit welke hoek de buurtpetitie tegen de radicale predikers afkomstig was. Moskeevoorzitter Elforkani zei niets te weten van klachten onder buurtbewoners. “Sinds de opening van de moskee anderhalf jaar geleden hoor ik alleen maar blije bezoekers.” Het moskeebestuur staat niet voor een radicale islam, aldus de imam. “Yasin en Al-Haddad hebben we uitgenodigd omdat ze veel jongeren aanspreken en omdat ze het debat aanzwengelen onder de bezoekers. Wij schrijven mensen niet voor hoe ze moeten geloven.” De volgende dag schreef NRC opnieuw over de petitie, hoewel het optreden van de predikers niet meer werd genoemd als onderdeel ervan. Wel ging Elforkani nogmaals in op de niet bestaande’ophef’ rond Yasin en Al-Haddad. “Die mannen hebben keurige preken gehouden en zijn na afloop in discussie gegaan met de moskeebezoekers. Ik nodig ze uit zodat er met hen gediscussieerd kan worden. Liever dan dat de jongeren gaan googlen en zo radicale opvattingen ontwikkelen.”

Het tweede NRC-artikel had een totaal andere kop (Het zou toch een buurtcentrum worden?) en onderkop (Gebrek aan sociaal-culturele activiteit in ‘hun’ moskee stelt bewoners Nieuw-West teleur). Woordvoerder achter de petitie bleek buurtbewoner Mohammed Taimounti, voorzitter van de lokale Stichting Harmonieus Samenleven. Volgens hem werden de buurtbewoners ‘vanaf het begin’ buitengesloten. Moskeebestuurder Van der Blom antwoordde dat de moskee wel degelijk zaken voor de wijk heeft gedaan. “Een vredeswandeling met organisaties van verschillende religies, buurtfeesten en barbecues in de zomer, inzamelingen voor het tentenkamp dat in Osdorp stond.”

De petitie omvat bij elkaar acht zeer uiteenlopende klachten. Bijvoorbeeld over het toestaan van bruiloften en partijen met storende muziek tijdens het gebed van andere moskeebezoekers, te veel focus op de media tijdens de preek met als gevolg concentratieverlies bij de bezoekers, en te veel aandacht voor nieuwe moslims ten koste van buurtactiviteiten. Alles overziend lijkt de petitie aan de Koeweitse ambassade vooral een richtingenstrijd tussen degenen, die op een totaal op de buurt gerichte moskee hadden gehoopt, en degenen die daarnaast een landelijke uitstaling aan de Blauwe Moskee willen geven.

Die tweede stroming is in Slotervaart aanwezig via OntdekIslam en het bekeerlingenplatform LPNM. Langs deze weg kwam ook Haitham al-Haddad naar Amsterdam. De Britse sjeik was was in februari in ons land op verzoek van een groep ‘ambitieuze moslimjongeren’ met de naam ProMoslim. Hij gaf cursussen in een voormalige kerk van de Apostolische Gemeenschap in Rotterdam. LPNM-bestuurder en Blauwe Moskee-vrijwilliger Nourdeen Wildeman was in Rotterdam aanwezig om een interview met Al-Haddad te maken voor Huda TV, een op bekeerlingen in het westen gerichte satellietzender. Moskeebestuurder Jacob van der Blom, oprichter van OntdekIslam en voorzitter van het LPNM, is tevens ‘trustee’ van de Native European Muslims Assembly, de bekeerlingenorganisatie van de Europese Moslimbroederschap. Hij is ook de man die Khalid Yasin voor het eerst naar Nederland haalde. Deze prediker keert binnenkort terug naar Nederland, naar het nieuwe centrum in Rotterdam, onder auspiciën van OntdekIslam. Met hem komt Jalal ibn Saeed, volgens de Britse organisatie Stand for Peace een zeer radicale prediker, naar de Maasstad.

De Blauwe Moskee en OntdekIslam waren vorig najaar ook betrokken bij de organisatie van een ‘exclusief dawa-weekend’ in Someren. Daar sprak de bekende Moslimbroeder Fadil Soliman, een van de bekendste ‘evangelisten’ van de internationale dawa-beweging. De deelnemers gingen voor Al-Jazeera op de groepsfoto met de vermaarde dawa-leraar. Tweede van links op de achterste rij is Elforkani. Voor hem staat Van der Blom. Ook Soliman preekte in de Blauwe Moskee, net als Jamal Badawi. Deze topman van de Noord-Amerikaanse Moslimbroederschap was vorig jaar de belangrijkste spreker op de jaarlijkse Nationale Bekeerlingendag van OntdekIslam en LPNM. Minder aandacht kreeg de komst naar Slotervaart van de Egyptische tv-prediker Mahmoud el-Masri. Hij was in Nederland op uitnodiging van een andere dawa-groepering, de Moslim Associatie Nederland. Al-Masri kreeg enkele maanden later een inreisverbod voor Frankrijk, vanwege antisemitische uitlatingen die hij op Egyptische zenders had gedaan. De bekeerlingendagen en islamkampen maken volgens de AIVD deel uit van de activiteiten van de Moslimbroederschap. De inlichtingendienst ziet geen direct dreiging in deze dawa-bewegingen, maar is wel bezorgd dat de democratische rechtsorde op de langere termijn in het gedrang komt.

Moskeevoorzitter Elforkani heeft de reputatie van een verlichte, op de maatschappij gerichte imam. Hij speelde samen met PvdA-coryfee Felix Rottenberg de hoofdrol in een als ‘road movie’ vormgegeven VPRO-documentaire. Zijn Blauwe Moskee loopt voorop bij de invoering van het Nederlands als omgangs- en preektaal. Eerder betoogde ik echter dat het veelvuldig gebruik van het Nederlands beslist geen garantie is voor een liberale of progressieve islam. De aanhangers van de polderislam zijn in sommige opzichten veel conservatiever dan hun ouders, getuige ook de populariteit van zeer orthodoxe predikers als Yasin en Al-Haddad.

Ondanks de bestuurswisseling van 2010 blijft één ding hetzelfde. De voorzitter van Europe Trust Nederland speelt een prominente rol binnen de Nederlandse islamwereld. In 2007 was er veel ophef omdat oprichter Yahia Bouyafa gekozen werd tot voorzitter van de Contact Groep Islam, de kleinste van twee overlegorganen met de overheid. Zijn opvolger Yassin Elforkani is sinds enkele maanden woordvoerder van het Contactorgaan Moslims en Overheid, waarbij de grotere moslimkoepels zijn aangesloten. Moslimbroeder Bouyafa kwam naar voren door een coalitie van kleine outsiders binnen de Nederlandse islam te smeden. Zijn opvolger spreekt inmiddels ook namens de grote Turkse en Marokkaanse islamorganisaties – en dat zonder ophef.

Aanvulling (13 maart): Het antwoord op mijn vraag aan de NRC-redactie liet enige tijd op zich wachten, doordat mijn e-mail in een verkeerde stapel elektronische post was beland. Vandaag kreeg ik keurig antwoord namens de redactie binnenland. NRC Handelsblad bestrijdt dat het tweede bericht over de Blauwe Moskee neerkomt op een verkapte rectificatie van het eerste artikel over de petitie van buurtbewoners. De aanwezigheid van radicale predikers komt inderdaad niet voor in de petitie aan de ambassadeur van Koeweit. De zorgen over de mogelijke invloed van radicale predikers kwamen daarentegen wel aan de orde in de gesprekken, die de verslaggeefster met buurtbewoners voerde in verband met het eerste bericht, aldus NRC Handelsblad. Het tweede artikel plaatste de zorgen in een bredere context, aldus de redactie.

De jaarlijkse Bekeerlingendag van de hierboven genoemde organisaties OntdekIslam en LPNM vindt dit jaar overigens plaats in de Blauwe Moskee. Op 31 maart staan er opnieuw sprekers op het programma, die als radicaal bekend staan. Een van de hoofdsprekers is de Brits-Griekse bekeerling Hamza Tzortzis, voormalig aanhanger van de radicale organisatie Hizb ut-Tahrir. In Engeland is hij een zeer populaire spreker op bijeenkomsten van islamitische studentenverenigingen. Een van zijn omstreden uitspraken is: “Wij moslims verwerpen het idee van de vrijheid van meningsuiting, en zelfs het idee van vrijheid.” (In dit filmpje na 4’40” minuten.)